Astronomiczny Obiekt Miesiąca OAUJ: Archiwum

2019

Maj: Nowa metoda konstruowania niejednorodnych modeli kosmologicznych
		Badania niejednorodnych modeli kosmologicznych są aktywnie rozwijaną gałęzią ogólnej teorii względności i kosmologii. Opracowując nowe techniki rozwiązywania fizycznie motywowanych zagadnień teorii grawitacji Einsteina poszerzamy naszą wiedzę o Wszechświecie o nieznane zjawiska i wyznaczamy przyszłe kierunki badań. More...
Kwiecień: Różnorodność rozbłysków gamma w trzech wymiarach
		Efektywne narzędzie do badań i klasyfikowania rozbłysków gamma (ang. gamma-ray bursts, GRBs), pozwalające na ich wykorzystanie w charakterze wyznaczników historii ekspansji Wszechświata, zostało zaprezentowane przez międzynarodowy zespół naukowy kierowany przez dr. Marię Dainotti (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Chrétienne Fellow - American Astronomical Society, Uniwersytet Stanforda). Praca na ten temat ukazała się niedawno w Astrophysical Journal. Stanowi ona analizę statystyczną właściwości tych wciąż tajemniczych rozbłysków, mającą na celu wyselekcjonowanie istniejących podgrup GRB i określenie ich fizycznego pochodzenia. More...
Marzec: Zwarte grupy galaktyk obserwowane z udziałem interferometru radiowego LOFAR
		Przegląd nieba LOFAR LoTSS (LOFAR Two-metre Sky Survey) umożliwił astronomom odkrycie tysięcy nowych galaktyk. Międzynarodowy zespół, w skład którego weszli naukowcy z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykorzystał ten przegląd do zidentyfikowania grup galaktyk skatalogowanych jako Zwarte Grupy Hicksona , emitujących promieniowanie radiowe także na niskiej częstotliwości 150 MHz. Emisja radiowa tych grup została dokładnie zbadana, a nowo otrzymane wyniki porównano z wcześniejszymi obserwacjami oraz teoretycznymi przewidywaniami dla grup galaktyk. More...
Luty: Gwiazdy, galaktyki i kwazary z przeglądu podczerwonego WISE
		Satelita WISE (Wide-field Infrared Survey Explorer) odkrył setki milionów nowych kosmicznych źródeł w podczerwieni. Ich wiarygodna klasyfikacja jest jednak wciąż jeszcze sporym wyzwaniem. Zwykła identyfikacja w oparciu o barwy tych obiektów często nie wystarcza, a do osiągnięcia zadowalającego poziomu kompletności otrzymywanych próbek danego typu źródeł niezbędne są się bardziej zaawansowane metody ich klasyfikacji. Polscy astronomowie z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i innych ośrodków badawczych opracowują nowe, zautomatyzowane algorytmy klasyfikacji źródeł podczerwonych z obejmującego całe niebo przeglądu WISE. More...
Styczeń: Gigantyczny kwazar 4C+74.26: związek pomiędzy relatywistycznymi dżetami i dyskiem akrecyjnym
		Kwazar 4C+74.26 leży w odległości blisko 1,4 miliarda lat świetlnych od nas i jest jednym z nielicznych radioźródeł na niebie z lobami radiowymi rozciągającymi się na miliony lat świetlnych. Zespół naukowców kierowany przez dr. Gopala Bhattę z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie zbadał ten obiekt w oparciu o obserwacje wykonane w różnych zakresach widma. Przeanalizował możliwe związki pomiędzy emisją kwazara na różnych częstotliwościach - odkrywając, że emisja w zakresie widzialnym jest opóźniona za emisją radiową o około 250 dni. Autorzy sugerują, że opóźnienie to może wskazywać na zmiany zachodzące na skutek zaburzeń pól magnetycznych w najbardziej wewnętrznych obszarach dysku akrecyjnego. Takie opóźnienie emisji jest dość rzadko obserwowane i może pomóc w zrozumieniu ważnych problemów współczesnej astrofizyki. Więcej...

2018

grudzień: Pyłowe Księżyce Ziemi Kazimierza Kordylewskiego
		Z końcem października 2018 roku w czasopiśmie Monthly Notices of the Royal Astronomical Society ukazały się ciekawe publikacje zespołu węgierskich naukowców. Judit Sliz-Balogh, Andras Barta i Gabor Horvath donoszą w nich o zaobserwowaniu księżyca pyłowego Ziemi. Inicjatorem poszukiwania pyłowych księżyców Ziemi był doc. Kazimierz Kordylewski z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Więcej...
listopad: Blazary obserwowane za Obłokami Magellana
		Niezwykle trudne wyzwanie stanowi identyfikacja AGN-ów w gęstych polach gwiazdowych, takich jak Wielki i Mały Obłok Magellana. Wyselekcjonowano 44 kandydatów na blazary. Wszystkie te obiekty zostały zidentyfikowane na podstawie ich własności w zakresie promieniowania radiowego, optycznego i podczerwonego. Nowa próbka kandydatów na blazary zawiera długie, 15-letnie dane fotometryczne zebrane w filtrach I i V, wielopasmowe obserwacje w zakresie średniej podczerwieni, a także archiwalne dane radiowe na co najmniej jednej częstotliwości. Ponadto 9 obiektów posiada znaczącą polaryzację radiową. Wyniki badań zostały przyjęte do publikacji w Astrophysical Journal. Więcej...
październik: SBS B1646+499: czarna dziura z pogmatwaną przeszłością
		Blazary stanowią szczególną klasę tak zwanych galaktyk aktywnych (ang. AGN). Są to egzotyczne obiekty, które emitują ogromne ilości energii. W ich centrach znajdują się bardzo masywne czarne dziury otaczone przez dyski akrecyjne i torusy, emitujące przy tym skolimowane strugi promieniowania nazywane dżetami. Promieniowanie takich obiektów jest zdominowane właśnie przez relatywistycznie wzmocnioną, nietermiczną emisję dżetów, obserwowanych pod niewielkim kątem względem obserwatora z Ziemi. W przypadku blazara SBS B1646+499 związana z ich produkcją faza aktywności galaktyki zaszła już co najmniej dwukrotnie. Wyniki badań astronomów z Krakowa zostały przyjęte do publikacji w Astrophysical Journal. Więcej...
wrzesień: Odkrycie okresowego sygnału radiowego blazara PKS 0219-164
		PKS 0219-164 to lacertyda o przesunięciu ku czerwieni z=0.7, obserwowana w szerokim zakresie widma elektromagnetycznego - od fal radiowych po rentgenowskie i gamma. Dokładne położenie źródła na falach radiowych (2700 MHz) i jego korelacja z obiektem widocznym w zakresie optycznym są znane już od roku 1977. Blazar ten został również niedawno zbadany z użyciem radioteleskopu OVRO na częstotliwości 15 GHz. Dane obejmowały lata 2008–2017. Wykryto silny sygnał powtarzający się z okresem rzędu 270 dni. Wyniki tych badań ukazały się w Astrophysical Journal. Więcej...
sierpień: TXS 0506+56: odkrycie źródła wysokoenergetycznych neutrin kosmicznych dzięki obserwacjom promieniowania gamma
		Dwudziestego drugiego września zeszłego roku obserwatorium IceCube wykryło wysokoenergetyczne neutrino (jest to słabo oddziaływująca cząstka elementarna), którego pochodzenie było prawdopodobnie kosmiczne. Wykrycie pojedynczego neutrina nie daje możliwości zidentyfikowania jego źródła ze względu na niedostateczną kątową dokładność takich obserwacji. Dlatego szybko po jego wykryciu rozpoczęły się obserwacje podejrzanego obszaru nieba za pomocą teleskopów astronomicznych rejestrujących różne zakresy promieniowania. Wyniki tych badań ukazały się w Science. Więcej...
lipiec: Pierwsza długookresowa analiza spektralna OJ 287 w pełnym zakresie częstotliwości
		Międzynarodowy zespół astronomów kierowany przez dr Arti Goyal z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego przeprowadził pierwszą długookresową analizę zmienności OJ 287 w pełnym zakresie widma elektromagnetycznego wykorzystując w tym celu również dane pochodzące z satelity Kepler. Otrzymano zmienne widmo mocy obiektu bez długich przerw czasowych. Wyniki tych badań ukażą się niebawem w The Astronomical Journal. Więcej...
czerwiec: Najdokładniejsze pomiary międzygwiazdowej planetoidy ‘Oumuamua ujawniają jej burzliwą przeszłość i weryfikują wcześniejsze doniesienia
		‘Oumuamua to pierwsze znane nauce ciało kosmiczne, które dotarło do Układu Słonecznego z przestrzeni międzygwiazdowej, gdzie trafiło wyrzucone ze swojego macierzystego układu planetarnego. Wykorzystując ogromny Teleskop Gemini North na Hawajach zespół naukowców pod kierunkiem astronomów z Uniwersytetu Jagiellońskiego przeprowadził najdokładniejsze badania obiektu, które ujawniły m.in. jego „koziołkowanie” wskazujące na kolizję w odległej przeszłości oraz pozwoliły zweryfikować i uściślić szereg wcześniejszych doniesień. Wyniki badań ukazały się w najnowszym numerze miesięcznika Nature Astronomy. Więcej...

Kontakt:

Elżbieta Kuligowska Obserwatorium Astronomiczne UJ Elzbieta.Kuligowska [at] oa.uj.edu.pl